-
1 бөтен
1. прил.1) це́лый, це́льный, непоча́тый, нетро́нутыйбөтен ипи — це́лый хлеб, непоча́тый хлеб
бөтен кибән — непоча́тый стог, нетро́нутый стог
2) це́льный, сли́тый, неразде́льный, недели́мый, нераздели́мыйбөтен гранит — це́льный (сли́тый) грани́т
бөтен участок — неразде́льный (недели́мый) уча́сток
3) це́лый, сохра́нный, неповреждённый, невреди́мый, неразру́шенный4)а) обеспе́ченный; безбе́дный; кре́пкийбөтен тормыш — обеспе́ченная жизнь
б) в знач. нареч. обеспе́ченно, безбе́дно, в доста́тке, ни в чём не нужда́ясьбөтен яшәү — жить в доста́тке
5) мат.а) це́лый, недели́мыйбөтен зурлык — це́лая величина́
бөтен сан — недели́мое число́
б) в знач. сущ. це́лое и це́лаябөтенгә бүлү — раздели́ть дробь на це́лое
бер бөтен уннан өч — одна́ це́лая три деся́тых
6) в знач. сущ. обычно со словом бер еди́ное це́лоебер бөтен тәшкил итү — образова́ть це́лое
7) употр. как словообразовательный компонент обще-, все-бөтендөнья күләмендәге — всеми́рный
бөтендәүләт күләмендәге — общегосуда́рственный
бөтенхалык бәйрәме — всенаро́дный пра́здник, общенаро́дный пра́здник
8) в знач. сущ. уст. рубль, целко́вый, моне́та досто́инством в оди́н рубльбөтеннәр белән генә эш итү — име́ть де́ло то́лько с рубля́ми
•- бөтен галәм
- бөтен көч белән
- бөтен мәгънәсе да шунда
- бөтен тәме дә шунда
- бөтен кызыгы да шунда
- бөтен холыклы
- бөтене белән 2. мест. опред.1) весь, все, вся; всёбөтен кешегә ишеттерерлек итеп — во всеуслы́шание
2) це́лый, по́лный (употр. для указания на очень большой, чрезмерный срок, количество и т. п. обычно в гиперболических выражениях)бөтен шәһәр — весь го́род, це́лый го́род
бөтен юл буе — всю доро́гу
бөтен вакытым эшкә китә — всё вре́мя ухо́дит на рабо́ту
бөтен халык алдында чыгыш ясау — вы́ступить пе́ред всем наро́дом
См. также в других словарях:
тәшкил итү — (Бер бөтен) барлыкка китерү, формалаштыру, оештыру … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тоташу — (ТОТАШТЫРУ) – 1. Ике төркем, ике нәрсә бер яки берничә ноктада үзара орыну, ялгану (яисә шулай күренү). Янәшә, чиктәш нәрсәгә кушылу, янәшә булу 2. күч. Искесе яңага җитү, өзеклек булмау 3. Берегү, ябышу 4. Елгага, күлгә яки диңгезгә кушылу, кою… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
галәм — 1. Материянең бер бөтен тәшкил иткән барлык формалары: планеталар, йолдыз һәм йолдызлыклар; космос 2. Җир йөзе, барлык терек һәм терек булмаган табигать; дөнья. Кешелек; җирдә яшәүче барлык кешеләр. Халык, кешеләр. Нин. б. төркем, тараф һ. б.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дөнья — 1. Материянең бер бөтен тәшкил иткән барлык формалары; галәм 2. Галәмнең бер өлеше башка д. лар бардыр 3. Җир шары; Җир планетасындагы нәрсәләрнең барсы 4. Чолгап тора торган барлык табигать, тирәлек д. яшәрә 5. Тирәлекнең, табигатьнең,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тоташ — 1. Киселми, бүлгәләнми сузылган яки җәелгән. рәв. Бүлгәләнмичә, өзелмичә 2. Бер беренә тиеп, берегеп яки кушылып торган; чиктәш. Күрше, янәшә 3. күч. Характеры, эшләре һ. б. ягыннан икенче берәү белән бер бөтен тәшкил иткән; аерылгысыз 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
синтагма — лингв. Бер яки берничә сүздән төзелеп, интонация һәм мәгънә ягыннан бер бөтен тәшкил иткән синтаксик берәмлек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төпләм — и. 1. Эчтәлеге белән бер бөтен тәшкил иткән әсәрләр җыелмасы; цикл 2. ТӨПЛӘМӘ – Билгеле бер вакыт (гадәттә бер ел, ярты ел) эчендә чыккан газета журнал саннарының төпләнгән җыелмасы; подшивка … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
куш — с. Ике, икесе бергә булган; икесе бер төптән үсеп чыккан. Икесе бер бөтен тәшкил иткән; ике бердәй кисәктән торган … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
архитектоника — 1. Кисәкләрнең, өлешләрнең үзара гармоник ярашып, матур, төзек бер бөтен тәшкил итүләре. Сәнгать әсәренең композициясе 2. Тау катламнарының яту, урнашу үзенчәлекләренең, геологик төзелешенең гомуми картинасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
унитар — с. Берләштерелгән, бердәм, бер бөтен тәшкил иткән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
симметрия — Берәр нәрсәнең өлешләре, кисәкләре урталыкка үзәккә карата тигез ераклыкта тору хәле, күренеше; бербөтен тәшкил итә торган нәрсәләрнең урнашу тәртибендәге пропорциональ тигезлек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
